Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra và được lây truyền qua muỗi. Ở người lớn, bệnh này có thể biểu hiện với nhiều triệu chứng khác nhau và nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về những dấu hiệu của sốt xuất huyết, nguyên nhân gây bệnh và các phương pháp điều trị hiệu quả. Hãy cùng AIA Việt Nam tìm hiểu kỹ hơn về các vấn đề trên trong bài viết dưới đây.

1. Sốt xuất huyết là bệnh gì? 

Sốt xuất huyếtlà một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Bệnh này có thể lây lan qua muỗi vằn, loài muỗi có đặc điểm nhận dạng là các khoang trắng ở chân và lưng. Trẻ em thường dễ bị nhiễm bệnh hơn người lớn.

Triệu chứng của sốt xuất huyết có thể bao gồm đau nhức cơ và khớp. Trong trường hợp nhẹ, bệnh nhân có thể gặp tình trạng phát ban và sốt cao. Ngược lại, các trường hợp nặng có thể dẫn đến chảy máu, giảm huyết áp đột ngột, và thậm chí gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Sốt xuất huyết ở người lớn

2. Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết do virus Dengue lây lan chủ yếu qua muỗi cái thuộc chi Aedes, đặc biệt là Aedes aegypti. Loài muỗi này hoạt động vào ban ngày và chỉ có muỗi cái mới truyền bệnh. Khi một con muỗi cái Aedes hút máu từ người nhiễm virus Dengue, virus sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi khoảng 8 đến 11 ngày. Sau đó, muỗi có khả năng truyền bệnh cho người khác trong suốt thời gian sống còn lại của nó. Virus Dengue sẽ lưu hành trong máu người từ 2 đến 7 ngày, trong khoảng thời gian này, nếu muỗi Aedes hút máu, virus sẽ được truyền sang muỗi.

Người là ổ chứa chính của virus, nhưng loài khỉ sống trong các khu rừng nhiệt đới ở Malaysia cũng có thể mang virus Dengue. Aedes aegypti có nguồn gốc từ châu Phi và đã lan rộng ra các khu vực nhiệt đới qua các phương tiện giao thông như tàu thuyền và máy bay. Loài muỗi này thường đẻ trứng ở các vùng nước mưa, nhưng quá trình đô thị hóa đã tạo ra nhiều nguồn nước nhân tạo, làm tăng khả năng sinh sản của chúng.

Aedes albopictus, trước đây là véc tơ truyền bệnh chính của Dengue, hiện vẫn quan trọng ở châu Á và đã lan sang Trung Mỹ và Hoa Kỳ, nơi nó trở thành véc tơ truyền bệnh quan trọng thứ hai. Aedes aegypti chủ yếu sống ở đô thị, trong khi Aedes albopictus thường cư trú ở vùng nông thôn.

Nguyên nhân gây sốt xuất huyết ở người lớn

3. Dấu hiệu của sốt xuất huyết ở người lớn là gì?

Ở người lớn, bệnh sốt xuất huyết này có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Nhận biết các dấu hiệu sớm của sốt xuất huyết là vô cùng quan trọng để có thể điều trị kịp thời và tránh các biến chứng nghiêm trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các triệu chứng điển hình của sốt xuất huyết ở người lớn, từ đó có những biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe hiệu quả.

3.1 Dấu hiệu của sốt xuất huyết ở người lớn thể nhẹ, không biến chứng

Ở người lớn, triệu chứng sốt xuất huyết thường rõ ràng và nghiêm trọng hơn so với trẻ em, mặc dù thường không có biến chứng. Bệnh bắt đầu với triệu chứng sốt (xuất hiện trong vòng 4-7 ngày sau khi bị muỗi truyền bệnh), kèm theo các biểu hiện điển hình như:

• Đau sau mắt

• Đau đầu dữ dội

• Đau khớp và cơ

• Sốt cao, có thể lên đến 40,5 độ C

• Phát ban

• Buồn nôn và nôn mửa

Dấu hiệu của sốt xuất huyết thể nhẹ

3.2 Dấu hiệu của sốt xuất huyết ở người lớn thể nặng (xuất huyết nội tạng)

Người bệnh có thể gặp xuất huyết nội tạng, bao gồm xuất huyết đường tiêu hóa và não. Khi sốt xuất huyết gây xuất huyết đường tiêu hóa, triệu chứng ban đầu có thể là đau đầu và sốt nhẹ, không phát ban. Sau khoảng 2 ngày, người bệnh có thể đi ngoài ra máu, phân có màu đen hoặc máu tươi, trên da xuất hiện các chấm xuất huyết, cảm thấy mệt mỏi, da xanh xao.

Trong trường hợp xuất huyết não, triệu chứng thường khó nhận biết vì biểu hiện không rõ ràng. Người bệnh có thể chỉ có sốt, đau đầu, liệt tay chân hoặc liệt nửa người, và sau đó hôn mê, dẫn đến tử vong. 

3.3 Hội chứng sốc Dengue

Đây là dạng nghiêm trọng nhất của bệnh sốt xuất huyết ở người lớn, bao gồm tất cả các triệu chứng của dạng nhẹ cùng với các triệu chứng xuất huyết, thoát huyết tương ra khỏi mạch máu, chảy máu ồ ạt và hạ huyết áp.

Dạng này thường xảy ra khi người bệnh bị nhiễm lại sau lần mắc trước, khi cơ thể đã có miễn dịch chủ động hoặc thụ động với một loại virus. Sau khoảng 2-5 ngày nhiễm bệnh, các triệu chứng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Dạng bệnh này có thể xảy ra ở cả trẻ em và có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng. 

4. Dấu hiệu nào cho biết bệnh nhân sốt xuất huyết cần nhập viện để điều trị

Sốt xuất huyết có thể được điều trị và theo dõi tại nhà, với các triệu chứng thường khỏi trong vòng 7-10 ngày. Tuy nhiên, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo sau:

• Bệnh nhân có dấu hiệu vật vã, lừ đừ hoặc li bì

• Đau bụng, đặc biệt là tăng cường cảm giác đau ở vùng gan

• Gan lớn hơn 2 cm hoặc men gan tăng ≥ 400 U/L

• Nôn ói liên tục trên 3 lần/giờ trong vòng 6 giờ

• Xuất huyết niêm mạc

• Tiểu ít

• Tăng hematocrit nhưng tiểu cầu giảm nhanh xuống ≤ 100.000/mm³

• Nếu nhà ở xa bệnh viện và không thể nhập viện kịp thời khi bệnh trở nặng, hoặc nếu gia đình không đủ khả năng theo dõi, hoặc có các bệnh mạn tính đi kèm, cần cân nhắc nhập viện.

Dấu hiệu cho biết bệnh nhân sốt xuất huyết cần nhập viện để điều trị

5. Cách điều trị sốt xuất huyết

Hiện tại, việc điều trị sốt xuất huyết chủ yếu dựa vào việc quản lý triệu chứng của người bệnh. Dựa vào các biểu hiện ban đầu khi bắt đầu sốt, bệnh nhân nên đi khám. Trong trường hợp bệnh nhẹ, có thể điều trị tại nhà trong khoảng 7-10 ngày kể từ ngày sốt xuất hiện.

Điều trị tại nhà: Khi mắc sốt xuất huyết, người bệnh cần được chăm sóc cẩn thận và theo dõi kỹ lưỡng. Nếu sốt cao, có thể sử dụng Paracetamol để hạ sốt (liều lượng từ 10-15 mg/kg mỗi lần), với khoảng cách ít nhất 4 giờ giữa các liều. Nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như chảy máu cam, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay để được cấp cứu.

Điều trị tại cơ sở y tế: Khi nhập viện, bệnh nhân sốt xuất huyết cần thực hiện xét nghiệm máu hàng ngày để theo dõi tình trạng tiểu cầu và men gan. Hiện có hai loại xét nghiệm chẩn đoán chính: xét nghiệm NS1 Dengue (phát hiện kháng nguyên virus) và xét nghiệm kháng thể (IgM và IgG Dengue).

Chăm sóc khi bị sốt xuất huyết: Bệnh nhân cần nghỉ ngơi nhiều và tránh hoạt động mạnh để giảm nguy cơ choáng váng và té ngã. Cần uống đủ nước hàng ngày, bổ sung nước trái cây, nước bù điện giải và cháo loãng. Nên chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, và nấu thức ăn lỏng, mềm để dễ tiêu hóa. Tắm bằng nước ấm và lau người nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh lên da. 

6. Các biến chứng nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và tỷ lệ tử vong cao.

• Thoát huyết tương nặng làm giảm khối lượng tuần hoàn, dẫn đến sốc sốt xuất huyết.

• Xuất huyết nặng có thể bao gồm chảy máu cam nghiêm trọng (cần nhét gạc vào vách mũi), rong kinh, xuất huyết trong cơ và mô mềm, cũng như xuất huyết đường tiêu hóa và nội tạng. Xuất huyết nặng có thể gây đông máu rải rác lòng mạch.

• Xuất huyết nặng cũng có thể xảy ra ở những người dùng thuốc như aspirin, ibuprofen để hạ sốt, hoặc corticoid, hoặc có tiền sử loét dạ dày, tá tràng, hoặc viêm gan mạn.

• Suy tạng nặng có thể bao gồm:

  • Suy gan cấp với men gan AST, ALT ≥ 1000 U/L.

  • Suy thận cấp với triệu chứng thiểu niệu, vô niệu, và tăng cao các chỉ số ure, creatinin.

  • Rối loạn tri giác trong trường hợp sốt xuất huyết thể não.

  • Viêm cơ tim và suy tim.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết

7. Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân bị sốt xuất huyết để nhanh khỏi bệnh

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hồi phục nhanh chóng cho bệnh nhân bị sốt xuất huyết. Dưới đây là một số hướng dẫn chế độ dinh dưỡng giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của người bệnh:

• Uống đủ nước:

  • Nước lọc: Đảm bảo bệnh nhân uống đủ nước để tránh mất nước do sốt và thoát huyết tương.

  • Nước trái cây: Bổ sung nước trái cây như cam, chanh, và táo để cung cấp vitamin và khoáng chất.

  • Nước bù điện giải: Giúp duy trì cân bằng điện giải và phòng ngừa mất nước.

• Bổ sung thực phẩm dễ tiêu hóa:

  • Cháo loãng: Cung cấp năng lượng và dễ tiêu hóa, giúp cơ thể dễ dàng hấp thu.

  • Súp: Thực phẩm lỏng như súp rau, súp gà giúp cung cấp dinh dưỡng và dễ tiêu hóa.

• Cung cấp các loại thực phẩm nhẹ và dễ tiêu:

  • Cơm trắng hoặc bánh mì: Cung cấp carbohydrate dễ tiêu hóa.

  • Rau củ nấu chín: Cung cấp vitamin và khoáng chất, nên nấu chín để dễ tiêu hóa.

• Tránh thực phẩm khó tiêu và kích thích:

  • Thức ăn cay, dầu mỡ: Có thể gây khó chịu cho dạ dày và làm tình trạng nôn ói tồi tệ hơn.

  • Thực phẩm chứa nhiều đường hoặc các loại thực phẩm chế biến sẵn: Có thể làm tăng nguy cơ mất nước và ảnh hưởng tiêu hóa.

• Chia nhỏ bữa ăn:

  • Nhiều bữa ăn nhỏ: Thay vì ba bữa lớn, chia thành nhiều bữa nhỏ để dễ tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng.

• Theo dõi tình trạng sức khỏe:

  • Theo dõi sự thèm ăn và sự tiêu hóa: Điều chỉnh chế độ ăn dựa trên tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Những hướng dẫn này giúp hỗ trợ phục hồi nhanh chóng cho bệnh nhân sốt xuất huyết và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường hoặc tình trạng sức khỏe xấu đi, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để có sự điều chỉnh phù hợp.

Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân bị sốt xuất huyết

Như vậy bạn vừa cùng AIA Việt Nam tìm hiểu qua các dấu hiệu của sốt xuất huyết. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện tiên lượng bệnh. Trong khi điều trị tại nhà có thể phù hợp cho những trường hợp nhẹ, bệnh nhân cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức khi có dấu hiệu nặng hoặc biến chứng.

Tài liệu tham khảo:
1. https://medlineplus.gov/ency/article/001374.htm
2. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/sot-xuat-huyet-o-nguoi-lon-trieu-chung-va-cach-dieu-tri-vi
3. https://tamanhhospital.vn/sot-xuat-huyet-o-nguoi-lon/
4. https://dongnaicdc.vn/che-do-dinh-duong-cho-nguoi-benh-sot-xuat-huyet
5. https://benhnhietdoi.vn/chuyen-de/chi-tiet/sot-xuat-huyet-nguyen-nhan-trieu-chung-va-cach-dieu-tri