Phong cách lãnh đạo dân chủ, thuật ngữ gốc "Democratic Leadership Style", chỉ phong cách người lãnh đạo khuyến khích từng thành viên trong đội nhóm cùng tham gia vào quá trình ra quyết định bằng cách đưa ra những ý kiến của họ.

Một người lãnh đạo dân chủ cần có những tố chất sau:

• Biết lắng nghe ý kiến mọi người.

• Thu hút được các thành viên cùng tham gia hỗ trợ đưa ra quyết định.

• Giúp nhân sự tự tin hoàn thành nhiệm vụ mà không cần giám sát.

• Khuyến khích thành viên đưa ra ý tưởng/đề xuất sáng tạo của họ.

• Đưa ra quyết định cuối cùng dựa trên những ý kiến của các thành viên một cách quyết đoán, "tâm phục khẩu phục".

Ưu nhược điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ

Ưu điểm

1. Nhân viên gắn bó và nhiệt huyết hơn với công việc

Khi nhân sự được là một phần trong quá trình ra quyết định, họ sẽ cảm thấy được lắng nghe & được sếp đánh giá cao hơn. Kết quả, nhân sự sẽ gắn bó & hào hứng hơn khi làm việc. Ai lại không thích người khác lắng nghe và tin tưởng mình cơ chứ?

Đồng thời, việc được cho phép thực hiện những ý tưởng do chính bản thân đề xuất sẽ giúp nhân viên nhiệt huyết hơn, cố gắng đạt kết quả tốt nhất để "báo công" cho sếp.

2. Đổi mới nhiều hơn

Khi tập trung "nhiều cái đầu với nhau" trong việc ra quyết định, người lãnh đạo sẽ nhận được nhiều ý tưởng đa chiều hơn. Điều này sẽ giúp đội nhóm phát hiện ra nhiều cách làm sáng tạo để kết quả công việc được tốt hơn, hoàn thành nhanh chóng hơn.

3. Giảm thiểu tình trạng nghỉ việc

Phong cách lãnh đạo dân chủ giúp người sếp lắng nghe nhân viên của họ nhiều hơn. Từ đó, người lao động sẽ cảm thấy hạnh phúc và hài lòng với công việc của họ.

Sự hài lòng với công việc và cấp trên là một yếu tố lớn giúp nhân viên gắn bó hơn với doanh nghiệp và hạn chế tối đa tình trạng nghỉ việc của người lao động.

4. Tăng cường sự gắn kết trong đội nhóm

Khi ai cũng được tham gia vào quá trình thảo luận để ra quyết định, những thành viên trong đội nhóm (bao gồm cả lãnh đạo) có cơ hội hiểu nhau hơn.

Sự thấu hiểu sẽ giúp tạo ra tập thể gắn kết và cùng nhìn về một hướng. Từ đó, mọi người sẽ làm việc một cách có hệ thống để đạt được mục tiêu chung.

Nhược điểm

1. Ra quyết định chậm hơn 

Việc đưa ra ý kiến, tranh luận có thể sẽ làm chậm đi quá trình ra quyết định của cả nhóm. Việc phải dành ra một cuộc họp để "brainstorm" (suy nghĩ để đưa ra ý kiến/giải pháp) có thể tốn quá nhiều thời gian, gây cản trở đối với những nhiệm vụ yêu cầu cần ra quyết định thật nhanh chóng.

2. Hiệu suất có thể giảm sút

Một số nhân viên còn ít có kinh nghiệm hoặc chưa hiểu rõ công việc có thể đề xuất những giải pháp không triệt để hoặc thậm chí không chất lượng. Những ý kiến này nếu được thông qua và triển khai, chúng có thể kéo hiệu suất công việc của cả tập thể đi xuống.

3. Gây ra những tranh cãi

Phong cách lãnh đạo dân chủ khuyến khích những thành viên trong nhóm cùng thảo luận để đề xuất ý kiến để đưa ra quyết định. Tuy nhiên, không phải những cuộc thảo luận nào cũng đi đến thống nhất một cách dễ dàng.

Mỗi người đôi khi sẽ có những luận điểm riêng để bảo vệ ý kiến của bản thân, do đó không thể tránh khỏi những cuộc phản biện. Phản biện rất dễ bị đẩy lên thành tranh cãi nếu người lãnh đạo không có kỹ năng điều phối, làm "hạ nhiệt" trong cuộc họp.  

Các đặc điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ

Khác với môi trường độc đoán, mọi quyết định được đưa ra trong phong cách lãnh đạo dân chủ sẽ tập trung vào những ý kiến đóng góp của cấp dưới. 

Điểm vượt trội của phương pháp lãnh đạo này là gia tăng tối đa sự giao tiếp giữa các cấp nhân sự trong công ty từ trên xuống dưới. Điều này không chỉ giúp những thành viên được tự do hơn trong việc chia sẻ, thảo luận ý kiến mà còn thể hiện vị thế bình đẳng của từng cá nhân trong công việc chung.

Về mặt tinh thần, môi trường làm việc dân chủ giúp nhân sự cảm thấy bản thân được lắng nghe, được tôn trọng nhiều hơn và được đóng góp cho công việc. Từ đó, họ sẽ trách nhiệm hơn, nỗ lực nhiều hơn để công việc chung được tốt hơn.

Tuy nhiên, dù ở phong cách lãnh đạo nào chăng nữa, người đứng đầu vẫn phải là người chịu trách nhiệm chính. Riêng ở lãnh đạo dân chủ, họ sẽ cân nhắc giữa những ý kiến, giải pháp của các thành viên trong nhóm để đưa ra quyết định cuối cùng.

3 lời khuyên cho người muốn theo phong cách lãnh đạo dân chủ

3 lời khuyên sau đây sẽ giúp bạn áp dụng phong cách dân chủ trong lãnh đạo một cách hiệu quả cho chính đội nhóm của mình:

1. Quyết định xem phong cách này có phù hợp với tập thể của mình không:

Không phải nhân viên nào cũng thích được dân chủ, một số người chỉ muốn làm theo yêu cầu của người khác với phong cách "chỉ đâu đánh đó". 

Điều này thường xuất phát từ tâm lý ngại việc phải chịu trách nhiệm. Bạn nên áp dụng dân chủ một cách từ từ, theo hướng trao quyền dần cho nhân sự của mình cho đến khi họ đã đủ sẵn sàng. 

2. Khuyến khích thành viên cùng thảo luận: 

Môi trường dân chủ cần sự tham gia tích cực của mọi thành viên liên quan trong tập thể. Do đó, hãy khuyến khích nhân sự đưa ra quan điểm của họ. 

Bạn cần tạo ra một môi trường hoan nghênh với cả những ý kiến thiểu số để mọi thành viên được cảm thấy thoải mái khi được tham gia đóng góp, xây dựng công việc.

3. Bạn phải thật sự lắng nghe nhân sự của mình:

Lắng nghe là yêu cầu cốt lõi khi thực hiện dân chủ trong doanh nghiệp. Là một người lãnh đạo, đừng chỉ nghe xong rồi tự quyết định theo ý của bản thân. 

Khi lựa chọn hay loại bỏ bất cứ giải pháp nào, bạn hãy giải thích dựa trên bằng chứng/kết quả/số liệu thực tế để mọi người trong nhóm đều được "tâm phục khẩu phục". 

Phong cách lãnh đạo dân chủ tuy chưa thực sự hoàn hảo nhưng đáng để áp dụng trong công việc của bạn. Khi tất cả mọi người được cùng đưa ra ý kiến, điều này sẽ giúp tập thể có được những giải pháp sáng tạo và đột phá hơn. Bên cạnh đó, thông qua những cuộc thảo luận, “brainstorm”, chúng sẽ giúp đội nhóm của bạn gắn kết hơn - đây là yếu tố lớn giúp nâng cao tinh thần, cải thiện năng suất làm việc hiệu quả.