Sán lá gan có hình dạng dẹt giống chiếc lá

2. Nguyên nhân gây bệnh sán lá gan

Sán lá gan xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua đường ăn uống, đặc biệt là các thực phẩm nhiễm ấu trùng sán. Những nguyên nhân chính bao gồm:

• Sán lá gan chủ yếu ký sinh ở các loài động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu, và thậm chí là chó, mèo. Ốc là vật chủ trung gian chứa ấu trùng sán lá gan lớn.

• Trong môi trường tự nhiên, trứng sán sẽ nở thành ấu trùng lông trong ốc, sau đó phát triển thành ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi rời khỏi ốc, bám vào các loại thực vật sống trong nước để trở thành các nang trùng. Khi con người tiêu thụ các loại thực vật này, họ có nguy cơ nhiễm sán.

• Đường truyền bệnh chính của sán lá gan là qua việc ăn uống các loại thực vật như rau cải xoong, rau diếp nước, bạc hà và mùi tây.

• Sán lá gan trưởng thành có khả năng đẻ từ 2000 - 4000 trứng mỗi ngày, và trứng sẽ được thải ra ngoài qua đường mật và phân của người nhiễm bệnh. 

Cải xoong là đường truyền bệnh chính của sán lá gan

3. Bệnh sán lá gan có triệu chứng gì?

Những dấu hiệu thường gặp ở người mắc bệnh sán lá gan bao gồm đau ở vùng thượng vị hoặc hạ sườn phải (trong trường hợp nhiễm sán lá gan lớn) và gan sưng to kèm theo đau bụng nếu số lượng sán nhiều (khi mắc sán lá gan nhỏ). Một số trường hợp, người nhiễm sán lá gan có thể không cảm nhận được triệu chứng rõ ràng hoặc không nhận ra mình đang mắc bệnh.

Các dấu hiệu nhiễm sán lá gan có thể thay đổi tùy thuộc vào từng giai đoạn của bệnh. Một số người có biểu hiện ngay từ giai đoạn đầu khi sán di chuyển qua ruột, gan và khoang bụng. Trong khi đó, những trường hợp khác chỉ xuất hiện triệu chứng khi sán đã vào đến ống mật, gây tắc nghẽn và viêm nhiễm.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp các dấu hiệu như gan to, tăng bạch cầu ái toan, ngứa ngáy, sốt, ớn lạnh, đau bụng và cảm giác khó chịu kéo dài.

Đau vùng thượng vị là dấu hiệu phổ biến khi bị sán lá gan

4. Những phương pháp điều trị bệnh sán lá gan

Bệnh sán lá gan hoàn toàn có thể điều trị được bằng các loại thuốc đặc trị chống ký sinh trùng như triclabendazole hoặc praziquantel, tùy theo loại sán gây bệnh. Việc điều trị sớm giúp hạn chế nguy cơ biến chứng nguy hiểm. 

Điều trị sán lá gan nhỏ (Clonorchis/Opisthorchis)

Hiện nay, Praziquantel là loại thuốc chính được sử dụng để điều trị sán lá gan nhỏ. Một số biệt dược của thuốc này gồm Billtricid, Distocid, Cestocide, Trematodicid, Cysticid, Cesol, Cestox và Pyquiton. Khi vào cơ thể, thuốc nhanh chóng thấm vào sán, làm thay đổi tính thấm của tế bào ký sinh trùng, dẫn đến vỡ tế bào và tiêu diệt sán. 

Điều trị sán lá gan lớn (Fasciola)

Triclabendazole là thuốc đặc trị hiệu quả đối với bệnh sán lá gan lớn.

• Đối với người lớn: Liều khuyến cáo là 10 mg/kg dùng một lần duy nhất. Nếu không khỏi, có thể tăng liều lên 20 mg/kg, chia thành hai lần uống cách nhau từ 12 đến 24 giờ (nên uống sau khi ăn no).

• Đối với trẻ em từ 6 tuổi trở lên: Có thể sử dụng liều tương tự như người lớn và được đánh giá là an toàn.

Lưu ý: Các loại thuốc điều trị sán, giun và ký sinh trùng cần được sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Sán lá gan hoàn toàn có thể điều trị được bằng các loại thuốc đặc trị

5. Chẩn đoán mắc bệnh sán lá gan ra sao

Để chẩn đoán bệnh sán lá gan, bác sĩ cần dựa trên sự kết hợp giữa yếu tố dịch tễ, triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm hỗ trợ. Bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp chẩn đoán sau:

• Xét nghiệm soi phân, dịch tá tràng hoặc dịch mật: Sử dụng phương pháp Kato để tìm trứng sán trong mẫu phân, dịch tá tràng hoặc dịch mật giúp xác định sự nhiễm ký sinh trùng. Tuy nhiên, tỷ lệ phát hiện trứng trong mẫu bệnh phẩm không cao, do đó bệnh nhân cần được lấy mẫu xét nghiệm liên tục trong vòng 3 ngày để tăng độ chính xác.

• Xét nghiệm công thức máu: Chỉ số bạch cầu trong máu tăng cao, đặc biệt là bạch cầu ái toan, cho thấy cơ thể phản ứng với tình trạng nhiễm ký sinh trùng.

• Xét nghiệm huyết thanh miễn dịch ELISA: Xác định kháng thể IgG, IgM, IgE chống sán lá gan trong máu.

• Test trong da: Kiểm tra phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với kháng nguyên sán lá gan.

• Siêu âm bụng: Hình ảnh siêu âm có thể phát hiện tổn thương gan dưới dạng tổ ong hoặc các vùng tụ dịch dưới bao gan. Trong một số trường hợp, sán lá gan có thể được quan sát với hình dạng giống chiếc lá, dẹt nếu kích thước lớn.

• Chụp CT scan bụng: Giúp đánh giá hình ảnh đường mật chi tiết hơn so với siêu âm. 

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cung cấp hình ảnh rõ nét hơn về gan và đường mật, hỗ trợ chẩn đoán bệnh sán lá gan khi cần thiết.

Chụp cộng hưởng từ cho ra hình ảnh gan rõ nét

6. Cách phòng ngừa bệnh sán lá gan hiệu quả

Để phòng tránh sán lá gan, mọi người nên thực hiện các biện pháp sau:

• Nấu chín thực phẩm: Tuyệt đối không ăn cá sống, ốc sống hoặc rau sống chưa được rửa sạch.

• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với đất, nước ao hồ.

• Sử dụng nguồn nước sạch: Hạn chế uống nước chưa đun sôi, sử dụng nước đảm bảo vệ sinh.

• Tẩy giun định kỳ: Thực hiện tẩy giun 6 tháng 1 lần theo hướng dẫn của bác sĩ để loại bỏ ký sinh trùng.

• Kiểm soát môi trường sống: Xử lý chất thải động vật đúng cách để ngăn chặn sự lây lan của sán lá gan.

Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn

Sán lá gan là một bệnh lý nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Để bảo vệ cơ thể khỏi sán lá gan, hãy duy trì chế độ ăn uống an toàn, vệ sinh cá nhân tốt và khám sức khỏe định kỳ. Hãy cùng AIA Việt Nam chia sẻ để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi nguy cơ nhiễm sán lá gan!

Nguồn tham khảo:
1. https://tamanhhospital.vn/benh-san-la-gan/
2. https://www.nhathuocankhang.com/benh/benh-nhiem-san-la-gan
3. https://www.vinmec.com/vie/benh/san-la-gan-3291
4. https://nhathuoclongchau.com.vn/benh/nhiem-san-la-gan-75.html
5. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/benh-san-gan-nguyen-nhan-trieu-chung-va-cach-phong-ngua-vi