Tên gọi "hiệu ứng Mandela" được đặt theo tên của cố tổng thống Nam Phi Nelson Mandela

Hiệu ứng Mandela là một hiện tượng tâm lý và xã hội đa chiều. Có nhiều giải thích được đưa ra để giải thích hiện tượng này, bao gồm các giả thuyết về ký ức giả, tác động của truyền thông, và tác động của các khuôn mẫu nhận thức và định kiến. Một giả thuyết được đưa ra là sự kết hợp giữa khả năng chú ý không đầy đủ và quá trình tái tạo ký ức, dẫn đến sự lẫn lộn giữa ký ức cá nhân và thông tin từ nguồn khác. Ngoài ra, hiệu ứng Mandela cũng đưa ra một số cảnh báo về tính chính xác của ký ức con người. Nó cho thấy rằng ký ức của mỗi người có thể không chính xác hoàn toàn và có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chẳng hạn như thời gian, truyền thông, và sự tác động của xã hội. [1]

Nguyên nhân của hiệu ứng mandela

Hiệu ứng Mandela cho thấy rằng trí nhớ của con người không phải là một bản sao chính xác của quá khứ, mà là một quá trình tái tạo liên tục dựa trên các thông tin có sẵn và các yếu tố khác như tâm trạng, mong đợi hay ý thức. Một số nguyên nhân dẫn đến hiệu ứng này có thể kể đến như sau:

• Thông tin mồi: Nguyên nhân này được miêu tả rằng: ký ức của bạn bị sai lệch do lời dẫn dắt, gợi ý từ người khác. “Mồi” là khi một người đưa ra gợi ý ảnh hưởng đến phản ứng và trí nhớ. Mồi sử dụng các kỹ thuật gợi ý để kích hoạt một phản ứng nhất định. Ví dụ, "Bạn đã lấy quả bóng màu đỏ từ kệ?" gợi ý nhiều hơn cụm từ, "Bạn có lấy bất cứ thứ gì từ kệ không?" Điều này là do cụm từ thứ hai chứa một câu hỏi chung, kết thúc mở, trong khi cụm từ đầu tiên mô tả hành động nắm lấy một đối tượng cụ thể: "quả bóng đỏ". Do đó, cụm từ đầu tiên có ảnh hưởng mạnh mẽ đến trí nhớ hơn cụm từ thứ hai.

• Thông tin gây hiểu lầm sau sự kiện: Các thông tin bạn tìm hiểu sau khi sự việc xảy ra cũng ảnh hưởng tới ký ức của bạn về sự kiện đó.

Thông tin gây hiểu lầm sau sự kiện

• Trí nhớ “bịa đặt”: liên quan đến việc bộ não của bạn tự lấp đầy những khoảng trống bị khuyết trong ký ức của bạn. Đây không phải là tự lừa dối bản thân, mà là bạn nhớ lại những chi tiết chưa bao giờ xảy ra. Tình trạng này có xu hướng tăng theo tuổi tác.

• Nỗ lực tạo ý nghĩa: Bộ não của chúng ta thường có xu hướng biến những điều không quen thuộc trở nên quen thuộc và dễ hiểu hơn. Chính điều này chúng ta đã vô tình lược bỏ một số thông tin và tạo sự sai lệch so với bản gốc.

Đặc điểm của hiệu ứng mandela?

• Ghi nhớ sai lệch: Hiệu ứng Mandela là một hiện tượng mà người ta ghi nhớ sai lệch về một sự kiện hoặc tình huống cụ thể. Khi được hỏi về một sự kiện hoặc sự việc cụ thể, những người bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng Mandela có thể chắc chắn rằng nhớ lại đúng, mặc dù sự kiện đó không hề xảy ra theo thực tế hoặc có thông tin trái ngược với trí nhớ của họ.

• Đa dạng về nội dung: Hiệu ứng Mandela có thể liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, từ lịch sử, khoa học, đến văn hóa đại chúng và tâm linh. Những người mắc hội chứng này thường có trí nhớ sai lệch thể liên quan đến tên của nhân vật nổi tiếng, đoạn phim, lời bài hát, hoặc các sự kiện lịch sử, văn hóa được ghi nhớ không đúng với thực tế.

Sự ảnh hưởng của định kiến và niềm tin cá nhân: Niềm tin cá nhân và định kiến của mỗi người có thể ảnh hưởng đến hiệu ứng Mandela. Khi một người đã tin vào một lý tưởng cụ thể, họ có xu hướng ghi nhớ lại các chi tiết liên quan theo cách thích hợp với niềm tin của họ, thậm chí nếu nó không phản ánh hoàn toàn sự thật.

Sự ảnh hưởng của định kiến và niềm tin cá nhân

• Khó kiểm tra và chứng minh: Hiệu ứng Mandela là một hiện tượng khó kiểm tra và chứng minh khoa học vì nó liên quan đến ký ức và trí nhớ của mỗi người, đồng thời không có đủ bằng chứng khách quan để xác nhận hoặc phủ nhận sự tồn tại của hiệu ứng này. Điều này đồng nghĩa với việc các trường hợp của hiệu ứng Mandela thường chỉ dựa trên các câu chuyện kể lại cá nhân, không có cách nào để xác minh tính chính xác của các thông tin này.

TOP 5 ví dụ đáng kinh ngạc về hiệu ứng mandela?

1. Nhiều người có vẻ nhớ là có dấu gạch ngang trong Kit Kat, làm nó biến thành “Kit-Kat”, nhưng nó không hề chứa dấu gạch ngang

2. Đuôi của Pikachu vốn không hề có phần màu đen

3. Nhân vật monopoly Rich Uncle Pennybags không đeo kính.

4. Tên của bộ phim không phải là “Sex in the City” mà là “Sex and the City” 

5. Bạn có biết thật ra Hai Bà Trưng không phải họ Trưng? Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Ngoại kỷ toàn thư quyển 3: "Trưng Vương tên húy là Trắc, họ Trưng. Nguyên là họ Lạc, con gái của Lạc tướng huyện Mê Linh. Sau khi làm vua mới xưng là họ Trưng."

Mong rằng với bài viết trên, bạn đã có lời lý giải về về hội chứng khá phổ biến của con người hiện nay. Hãy cẩn thận vì nếu bạn cứ lặp lại việc ghi nhớ một thông tin sai, độ xác thực của nó sẽ dần được củng cố trong trí não của bạn.

Nguồn tham khảo:

[1], [Arlin Cuncic],[Mandela Effect Examples, Origins, and Explanations],[2023]