1. Phân chia tài sản theo di chúc được thực hiện như thế nào?

Theo quy định tại Điều 659 Bộ luật Dân sự 2015, việc phân chia di sản trước hết phải dựa trên ý chí của người lập di chúc. Nếu trong di chúc đã nêu rõ phần tài sản mỗi người được hưởng thì việc chia sẽ tiến hành đúng như nội dung này. Trường hợp di chúc không ghi cụ thể, tài sản sẽ được chia đều cho tất cả những người được chỉ định, trừ khi họ có thỏa thuận khác.

Khi di chúc phân chia tài sản bằng hiện vật, người thừa kế được nhận hiện vật đó cùng với hoa lợi, lợi tức phát sinh hoặc phải gánh chịu phần giá trị giảm sút của hiện vật cho đến thời điểm chia. Nếu hiện vật bị hư hỏng hay mất do lỗi của người khác, người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường.

Trong trường hợp di chúc chỉ quy định tỷ lệ phân chia trên tổng giá trị di sản, việc tính toán sẽ căn cứ vào giá trị tài sản còn lại tại thời điểm thực hiện phân chia. Cách tính này giúp việc phân chia tài sản có di chúc diễn ra rõ ràng, công bằng và phản ánh đúng giá trị thực tế của khối tài sản tại thời điểm chia.

Tài sản sẽ được phân chia theo nguyện vọng của người lập di chúc

2. Những thông tin cần đảm bảo có trong nội dung di chúc

Theo Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015, một bản di chúc hợp pháp phải thể hiện đầy đủ những thông tin cơ bản sau: 

• Ngày, tháng, năm thực hiện lập di chúc; 

• Họ tên và địa chỉ cư trú của người lập ra di chúc; 

• Họ tên cá nhân, tổ chức hoặc cơ quan, đơn vị được hưởng di sản; 

• Mô tả về di sản và nơi có di sản.

Ngoài những nội dung bắt buộc này, di chúc có thể bổ sung thêm các điều khoản khác tùy theo nguyện vọng của người lập. Tuy nhiên, văn bản di chúc không được viết tắt, không dùng ký hiệu, và nếu gồm nhiều trang thì phải đánh số thứ tự, có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập trên từng trang.

Trong trường hợp có chỉnh sửa, tẩy xóa, người viết di chúc hoặc người làm chứng cần ký xác nhận ngay tại vị trí đó để đảm bảo tính hợp pháp. Việc tuân thủ các quy định này giúp di chúc có giá trị pháp lý rõ ràng, tạo điều kiện để chia tài sản có di chúc và hạn chế rủi ro tranh chấp về sau.

Bản di chúc hợp pháp cần có đầy đủ các thông tin theo yêu cầu

3. Di chúc có hiệu lực khi nào?

Theo Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015, để chia tài sản có di chúc, di chúc đó cần phải có hiệu lực và điều này được xác định như sau: 

(1) Thời điểm di chúc phát sinh hiệu lực: Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế, tức là khi người lập di chúc qua đời.

(2) Các trường hợp bản di chúc được lập không có hiệu lực:

• Người thừa kế được hưởng theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người đứng ra lập di chúc.

• Cơ quan, tổ chức được người lập di chúc chỉ định làm người thừa kế không còn tồn tại tại thời điểm mở thừa kế.

• Toàn bộ di sản không còn vào thời điểm mở thừa kế (nếu chỉ còn một phần, di chúc vẫn có hiệu lực với phần đó).

(3) Trường hợp di chúc có hiệu lực một phần: Khi di chúc có nội dung không hợp pháp, những phần còn lại không bị ảnh hưởng vẫn có hiệu lực.

(4) Trường hợp có nhiều bản di chúc: Nếu một người để lại nhiều bản di chúc đối với cùng một tài sản, bản di chúc được lập sau cùng sẽ được áp dụng.

Di chúc có hiệu lực từ thời điểm người lập di chúc qua đời

4. Trường hợp người thừa kế không đồng ý, có chia tài sản theo di chúc được không?

Theo Bộ luật Dân sự, di sản thừa kế được phân chia theo ý chí của người lập di chúc. Vì vậy, nếu di chúc hợp pháp thì việc phân chia vẫn được thực hiện đúng nội dung, kể cả khi có người thừa kế không đồng ý.

4.1. Căn cứ pháp luật

• Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015: Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

• Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015: Người lập di chúc có quyền chỉ định người thừa kế, truất quyền hưởng di sản của người khác, và quyết định phần di sản từng người được hưởng.

Như vậy, khi di chúc hợp pháp, những người thừa kế không có quyền thay đổi hoặc can thiệp.

4.2. Các ngoại lệ được pháp luật ghi nhận

Tuy nhiên, có một số trường hợp đặc biệt, việc phân chia di sản không hoàn toàn phụ thuộc vào nội dung di chúc:

• Người thừa kế bắt buộc theo Điều 644 Bộ luật Dân sự: Gồm con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động, cha mẹ, vợ hoặc chồng của người để lại di sản. Nhóm này vẫn được hưởng một phần di sản, dù nội dung di chúc không đề cập.

• Người thừa kế từ chối nhận di sản: Nếu người được chỉ định trong di chúc tự nguyện từ chối, phần di sản đó sẽ được chia lại theo quy định pháp luật.

 Nếu di chúc hợp pháp thì việc phân chia vẫn được thực hiện đúng nội dung

Như vậy, bài viết trên của AIA Việt Nam đã giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình chia tài sản có di chúc, những điều kiện để di chúc có hiệu lực cũng như cách xử lý khi phát sinh tranh chấp. Việc nắm chắc quy định sẽ giúp quá trình phân chia di sản diễn ra minh bạch, đúng pháp luật và hạn chế mâu thuẫn. Cần lưu ý là thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, nếu có nhu cầu, bạn nên liên hệ với đơn vị pháp lý để được tư vấn cụ thể!

Nguồn tham khảo:
1. https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/ho-tro-phap-luat/phan-chia-di-san-theo-di-chuc-duoc-thuc-hien-nhu-the-nao-noi-dung-cua-di-chuc-phai-dam-bao-co-nhung-37375.html
2. https://luatvietnam.vn/dan-su/chia-thua-ke-theo-di-chuc-568-92768-article.html