1. Khái niệm giá trần là gì?

Giá trần trong thị trường chứng khoán đại diện cho mức giá cao nhất mà một cổ phiếu được phép tăng trong một phiên giao dịch. Giá trần (Price Ceiling) hoạt động như một rào chắn bảo vệ thị trường khỏi những biến động quá mức do đầu cơ hoặc tâm lý đám đông. Khi giá của một cổ phiếu đạt đến mức giá trần, các nhà đầu tư không thể đặt lệnh mua bán với giá cao hơn mức này trong cùng phiên giao dịch. Trên bảng giá điện tử, giá trần thường được thể hiện bằng màu tím.

Giá trần đóng vai trò quan trọng trong việc giới hạn sự tăng giá quá nhanh của cổ phiếu và đảm bảo tính minh bạch, ổn định cho thị trường. Nhà đầu tư có thể dựa vào mức giá trần để giảm thiểu rủi ro và lập kế hoạch đầu tư hợp lý. Khi một cổ phiếu đạt đến giá trần, người ta thường nói cổ phiếu đó đã "kịch trần" hoặc "đóng trần".

Ví dụ, nếu một cổ phiếu có giá tham chiếu là 40.000 đồng và biên độ dao động cho phép là 7%, thì giá trần của cổ phiếu đó sẽ là 42.800 đồng. Trong phiên giao dịch đó, giá cổ phiếu không thể vượt quá mức 42.800 đồng, bất kể nhu cầu thị trường cao đến đâu.

2. Khái niệm giá sàn là gì?

Giá trần là gì? Ngược lại với giá trần giá sàn là gì?

Giá sàn trong thị trường chứng khoán chỉ mức giá thấp nhất mà một cổ phiếu được phép giảm trong một phiên giao dịch. Giá sàn (Price Floor) đóng vai trò như một lưới an toàn, ngăn chặn việc giá cổ phiếu giảm quá sâu do bán tháo hoặc hoảng loạn thị trường. Khi giá của một cổ phiếu chạm mức giá sàn, không có giao dịch nào được thực hiện ở mức giá thấp hơn trong cùng phiên giao dịch đó. Trên bảng điện tử, giá sàn thường được đánh dấu bằng màu xanh dương.

Giá sàn giúp bảo vệ nhà đầu tư khỏi những cú sốc tiêu cực và tạo ra cơ chế "hãm phanh" trong những thời điểm thị trường biến động mạnh. Khái niệm này cũng giúp ngăn chặn tình trạng các nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu một cách vô tội vạ, gây ra nhiễu loạn trên thị trường. Khi một cổ phiếu chạm mức giá sàn, người ta thường nói cổ phiếu đó "kịch sàn" hoặc "đóng sàn".

Tiếp tục ví dụ trên, nếu cổ phiếu có giá tham chiếu là 40.000 đồng và biên độ dao động cho phép là 7%, thì giá sàn sẽ là 37.200 đồng. Trong phiên giao dịch, không có lệnh nào được phép thực hiện ở mức giá thấp hơn 37.200 đồng, giúp bảo vệ cổ phiếu khỏi việc mất giá quá nhanh.

3. Cách xác định giá trần và giá sàn

Làm sao để xác định giá trần và giá sàn?

Việc xác định giá trần và giá sàn phụ thuộc vào hai yếu tố chính: giá tham chiếu và biên độ giao động. Giá tham chiếu thường là giá đóng cửa của phiên giao dịch gần nhất trước đó. Biên độ giao động là tỷ lệ phần trăm dao động giá cho phép, được quy định riêng cho từng sàn giao dịch.

Công thức tính giá trần: Giá trần = Giá tham chiếu × (100% + Biên độ giao động)

Công thức tính giá sàn: Giá sàn = Giá tham chiếu × (100% - Biên độ giao động)

Biên độ giao động khác nhau giữa các sàn giao dịch tại Việt Nam như sau:

Ví dụ cụ thể: Cổ phiếu SSI được niêm yết trên sàn HOSE có giá tham chiếu là 29.000 đồng với biên độ giao động là 7%:

• Giá trần = 29.000 × (100% + 7%) = 29.000 × 1,07 = 31.030 đồng

• Giá sàn = 29.000 × (100% - 7%) = 29.000 × 0,93 = 26.970 đồng

Như vậy, trong phiên giao dịch này, nhà đầu tư chỉ có thể đặt lệnh giao dịch cổ phiếu SSI trong biên độ từ 26.970 đồng đến 31.030 đồng.

4. Quy cách thể hiện trên bảng chứng khoán của giá trần và giá sàn

Giá trần và giá sàn được thể hiện trên bảng chứng khoán như thế nào?

Trên bảng điện tử của các sàn giao dịch, giá trần và giá sàn cùng các mức giá khác được thể hiện bằng màu sắc khác nhau để nhà đầu tư dễ dàng nhận biết. Hệ thống màu sắc này giúp nhà đầu tư nhanh chóng nắm bắt được tình hình biến động giá của từng cổ phiếu.

Cụ thể, các màu sắc thường được sử dụng trên bảng chứng khoán:

• Màu tím: Thể hiện giá đã đạt đến mức giá trần. Cổ phiếu đang "kịch trần" hoặc "đóng trần".

• Màu xanh lá cây: Cho biết giá cổ phiếu đang tăng so với giá tham chiếu, nhưng chưa đạt đến giá trần. Màu xanh lá càng đậm thì mức tăng càng mạnh.

• Màu vàng: Biểu thị giá cổ phiếu đang bằng với giá tham chiếu, không tăng không giảm.

• Màu đỏ: Chỉ ra giá cổ phiếu đang giảm so với giá tham chiếu, nhưng chưa chạm giá sàn. Màu đỏ càng đậm thì mức giảm càng mạnh.

• Màu xanh dương: Thể hiện giá đã chạm mức giá sàn. Cổ phiếu đang "kịch sàn" hoặc "đóng sàn".

Hệ thống màu sắc này giúp nhà đầu tư nhận biết nhanh tình trạng của cổ phiếu mà không cần phải so sánh giá hiện tại với giá tham chiếu, giá trần hay giá sàn. Đặc biệt trong những phiên giao dịch sôi động, khi thị trường biến động mạnh, việc nhận biết nhanh cổ phiếu nào đang kịch trần hay kịch sàn sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định kịp thời.

5. Quy tắc làm tròn giá trần và giá sàn trên sàn chứng khoán Việt Nam

Giá trần là gì? Quy tắc làm vòng giá trần và giá sàn trên sàn chứng khoán Việt Nam

Sau khi áp dụng công thức tính giá trần và giá sàn, kết quả thường là những con số lẻ. Để thuận tiện cho giao dịch, các sàn chứng khoán Việt Nam áp dụng quy tắc làm tròn giá trần và giá sàn theo giá bước giao dịch dành cho từng sàn.

Trên sàn HOSE, quy tắc làm tròn giá được áp dụng như sau:

• Cổ phiếu có giá dưới 10.000 đồng: Giá làm tròn theo bước giá 10 đồng

• Cổ phiếu có giá từ 10.000 đồng đến dưới 50.000 đồng: Giá làm tròn theo bước giá 50 đồng

• Cổ phiếu có giá từ 50.000 đồng trở lên: Giá làm tròn theo bước giá 100 đồng

Trên sàn HNX và UpCOM, quy tắc làm tròn giá được áp dụng như sau:

• Cổ phiếu có giá dưới 10.000 đồng: Giá làm tròn theo bước giá 1 đồng

• Cổ phiếu có giá từ 10.000 đồng đến dưới 50.000 đồng: Giá làm tròn theo bước giá 10 đồng

• Cổ phiếu có giá từ 50.000 đồng trở lên: Giá làm tròn theo bước giá 100 đồng

Việc áp dụng quy tắc làm tròn này đảm bảo tính đồng nhất trong giao dịch và giúp hệ thống giao dịch vận hành trơn tru. Ví dụ, nếu kết quả tính toán giá trần của một cổ phiếu trên sàn HOSE là 31.030 đồng, giá này sẽ được làm tròn thành 31.050 đồng (do 31.030 đồng nằm trong khoảng từ 10.000 đồng đến dưới 50.000 đồng, nên sẽ được làm tròn theo bước giá 50 đồng).

Việc nắm vững các quy tắc làm tròn giá giúp nhà đầu tư tính toán chính xác mức giá có thể đặt lệnh, tránh tình trạng lệnh bị từ chối do không tuân thủ đúng bước giá quy định.

Hiểu rõ về giá trần và giá sàn là nền tảng quan trọng cho mọi nhà đầu tư khi tham gia thị trường chứng khoán. Việc nắm vững cách tính toán, quy tắc làm tròn và cách thể hiện của giá trần và giá sàn trên bảng chứng khoán sẽ giúp nhà đầu tư có thể đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt, quản lý rủi ro hiệu quả và tối ưu hóa lợi nhuận. Đặc biệt trong bối cảnh thị trường có nhiều biến động, việc hiểu rõ các nguyên tắc này càng trở nên quan trọng, giúp nhà đầu tư bình tĩnh ứng phó với các tình huống thị trường, tránh những quyết định bốc đồng có thể dẫn đến thua lỗ.

Nguồn tham khảo
1. https://topi.vn/gia-tran-gia-san.html
2. https://thuvienphapluat.vn/hoi-dap-phap-luat/839D910-hd-gia-tran-va-gia-san-trong-chung-khoan-la-gi-cach-xac-dinh-nhu-the-nao.html
3. https://vnexpress.net/gia-tran-gia-san-trong-chung-khoan-la-gi-4471783.html
4. https://hdbank.com.vn/vi/news/detail/tin-tuc-khac/gia-tran-la-gi