1. Tìm hiểu về công nghệ Blockchain

Blockchain là công nghệ lưu trữ và truyền tải thông tin dữ liệu bằng các khối (block) được liên kết với nhau và mở rộng theo thời gian. Mỗi khối chứa đựng các thông tin về thời gian khởi tạo và được liên kết với các khối trước đó, tạo thành một chuỗi dài liên tục. Công nghệ này được ví như cuốn sổ cái kế toán kỹ thuật số, nơi mọi giao dịch đều được ghi lại và không thể thay đổi.

Hệ thống blockchain hoạt động dựa trên mạng lưới ngang hàng (peer-to-peer) với nhiều nút độc lập. Các nút này có khả năng xác thực thông tin trong quá trình truyền tải dữ liệu mà không cần đến bên trung gian. Mỗi giao dịch hoặc thông tin mới sẽ được lưu vào chuỗi khối mới và nối tiếp với khối cũ, tạo thành chuỗi dài hơn và bảo đảm tính toàn vẹn của dữ liệu.

Sự ra đời của Bitcoin vào năm 2009 đánh dấu ứng dụng đầu tiên của công nghệ blockchain, mở ra một kỷ nguyên mới cho các giao dịch tài chính phi tập trung. Từ đó đến nay, công nghệ này đã phát triển vượt xa khỏi phạm vi tiền điện tử và ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác trong đời sống.

2. Các đặc điểm chính của công nghệ Blockchain

Các đặc tính chính ứng dụng của blockchain

Công nghệ blockchain sở hữu những đặc điểm nổi bật làm nên sức mạnh và sự khác biệt của nó trong thế giới công nghệ hiện đại. Đặc điểm đầu tiên là tính bất biến, nghĩa là dữ liệu đã được ghi bởi người nắm giữ private key (mã khóa bí mật) không thể bị sửa đổi. Thông tin một khi đã được xác nhận và thêm vào blockchain sẽ tồn tại vĩnh viễn và không thể thay đổi, tạo nên độ tin cậy cao cho hệ thống.

Tính minh bạch là đặc điểm thứ hai của blockchain, cho phép mọi người đều có thể theo dõi đường đi của các khối từ địa chỉ này tới địa chỉ khác và kiểm tra toàn bộ lịch sử giao dịch. Điều này đảm bảo tính công khai và trách nhiệm giải trình trong mọi giao dịch diễn ra trên hệ thống.

Bảo mật dữ liệu là ưu điểm nổi trội thứ ba của blockchain. Các thông tin và dữ liệu được phân tán và lưu trữ an toàn trên nhiều máy chủ, chỉ có người giữ private key mới có quyền truy xuất. Hệ thống mã hóa phức tạp giúp bảo vệ dữ liệu khỏi các cuộc tấn công mạng và đánh cắp thông tin.

Đặc điểm thứ tư là khả năng chống làm giả và phá hủy. Các chuỗi blockchain chỉ có thể bị phá hủy khi không còn internet hoặc khi toàn bộ hệ thống sụp đổ, điều này gần như không thể xảy ra do tính phân tán cao của hệ thống.

Cuối cùng, blockchain còn sở hữu tính năng hợp đồng thông minh (smart contract), cho phép tự động hóa các giao dịch và thỏa thuận mà không cần đến bên trung gian. Các hợp đồng này được nhúng bởi đoạn code IFTTT (If This Then That), tự động thực thi khi các điều kiện được đáp ứng.

3. Các phân loại & các phiên bản của Blockchain

Ứng dụng của blockchain trong phân loại và phiên bản của blockchain

Hệ thống công nghệ blockchain được phân thành ba loại chính dựa trên cấu trúc và cách thức quản lý. Loại đầu tiên là blockchain công khai (Public Blockchain), cho phép bất kỳ ai cũng có quyền đọc, ghi dữ liệu và tham gia vào quá trình xác thực giao dịch. Bitcoin là ví dụ tiêu biểu cho loại blockchain này, với hàng nghìn nút tham gia xác thực, tạo nên một hệ thống bảo mật cực kỳ cao.

Loại thứ hai là blockchain riêng tư (Private Blockchain), nơi người dùng chỉ có quyền đọc dữ liệu và quyền ghi được giới hạn cho một số tổ chức nhất định. Thời gian xác nhận giao dịch trên blockchain riêng tư thường nhanh hơn do chỉ cần một lượng nhỏ thiết bị tham gia xác thực.

Loại thứ ba là blockchain cho phép (Permissioned Blockchain), một biến thể của blockchain riêng tư nhưng bổ sung thêm một số tính năng nhất định, cho phép kiểm soát tốt hơn về quyền truy cập và chức năng.

Bên cạnh các loại, công nghệ blockchain còn được phát triển qua nhiều phiên bản khác nhau. Phiên bản 1.0 tập trung vào tiền tệ và thanh toán, với chức năng chính là chuyển đổi tiền tệ và thiết lập hệ thống thanh toán kỹ thuật số. Phiên bản 2.0 mở rộng sang lĩnh vực tài chính và thị trường, bao gồm các ứng dụng như cổ phiếu, chi phiếu, nợ và quyền sở hữu. Phiên bản 3.0 đưa blockchain vào các lĩnh vực ngoài tài chính như giáo dục, chính phủ, y tế và nghệ thuật, mở ra nhiều ứng dụng mới mẻ và đa dạng.

4. Ứng dụng của Blockchain trong thực tế

Ứng dụng của blockchain trong tài chính, thương mại điện tử,..

4.1 Ứng dụng trong tài chính

Ngành tài chính là lĩnh vực ứng dụng blockchain sớm nhất và mạnh mẽ nhất, với tỷ lệ ứng dụng lên đến 83% tại Việt Nam. Các ngân hàng lớn trên thế giới đã triển khai công nghệ blockchain trong dịch vụ chuyển tiền nội địa và quốc tế, giúp giảm thiểu thời gian, chi phí và nâng cao tính bảo mật. OCBC Bank tại Châu Á là ngân hàng đầu tiên trên thế giới sử dụng công nghệ này, trong khi tại Việt Nam, các ngân hàng như MB, Vietcombank đã tích hợp blockchain vào các ứng dụng ngân hàng số.

Blockchain giúp cải thiện quy trình thanh toán bù trừ giao dịch liên ngân hàng, loại bỏ các thủ tục thủ công và dựa trên giấy tờ. Thay vào đó, các quy trình được tự động hóa hoàn toàn, giúp giao dịch diễn ra nhanh chóng và chính xác hơn. Nhiều tổ chức tài chính lớn đã hình thành các liên minh để thương mại hóa công nghệ này, như liên minh R3 của ba ngân hàng lớn nhất của Úc cùng với 40 ngân hàng khác trên toàn cầu.

Ngoài ra, blockchain còn cho phép xác thực thông tin khách hàng và khả năng tín dụng trực tiếp mà không cần qua trung gian, quản lý rủi ro về trục trặc kỹ thuật và vỡ nợ, cũng như hỗ trợ các tính năng liên tục đổi mới dựa trên sự đồng thuận của người dùng.

4.2 Ứng dụng trong thương mại điện tử

Công nghệ blockchain đang ngày càng tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực thương mại điện tử toàn cầu. Hiện có hơn 22.000 địa điểm trên thế giới cho phép thanh toán bằng tiền điện tử, bao gồm các thương hiệu lớn như Microsoft, Expedia và Overstock. Mặc dù tại Việt Nam, tiền điện tử chưa được chấp nhận lưu hành chính thức, nhưng xu hướng này dự kiến sẽ phát triển mạnh trong tương lai.

Blockchain giúp cải thiện quy trình kinh doanh trực tuyến trở nên nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn. Hệ thống thanh toán dựa trên blockchain cho phép giao dịch diễn ra tức thời, không cần đến bên trung gian xác nhận, giảm thiểu thời gian chờ đợi và phí giao dịch. Đồng thời, tính bảo mật cao của blockchain giúp bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu thanh toán của khách hàng, ngăn chặn các hành vi gian lận và đánh cắp thông tin.

Hệ thống này còn cho phép xác thực nguồn gốc sản phẩm, giúp người tiêu dùng có thể kiểm tra xem sản phẩm họ mua có phải hàng chính hãng hay không, từ đó ngăn chặn hàng giả và hàng nhái trên thị trường.

4.3 Ứng dụng trong sản xuất

Trong lĩnh vực sản xuất, blockchain đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện năng suất và quản lý chuỗi cung ứng. Công nghệ này giúp giám sát quy trình sản xuất, phân phối sản phẩm và quản lý số lượng hàng tồn kho một cách chính xác và hiệu quả. Doanh nghiệp có thể theo dõi toàn bộ vòng đời của sản phẩm, từ nguồn nguyên liệu đầu vào đến tay người tiêu dùng.

Walmart, nhà bán lẻ lớn tại Mỹ, là một trong những doanh nghiệp tiên phong ứng dụng blockchain để theo dõi nguồn thịt lợn nhập từ Trung Quốc. Bằng cách này, họ có thể đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm, đồng thời nhanh chóng phát hiện và xử lý các vấn đề nếu có.

Đối với nhà sản xuất, blockchain cho phép họ thống kê và lưu trữ thông tin về toàn bộ sản phẩm trên thị trường, biết được số lượng sản phẩm được tiêu thụ, còn hạn sử dụng hoặc đã hết hạn. Đối với người tiêu dùng, họ có thể kiểm tra thông tin sản phẩm để xác định tính chính hãng, ngăn chặn việc mua phải hàng giả và hàng nhái.

4.4 Ứng dụng trong y tế

Lĩnh vực y tế đang chứng kiến sự chuyển đổi số hóa mạnh mẽ, và blockchain đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Khi người bệnh đi khám và xét nghiệm, mọi kết quả sẽ được lưu trữ an toàn trên hệ thống blockchain. Điều này giúp bảo mật toàn bộ thông tin và chỉ số xét nghiệm của họ, đồng thời cho phép kết chuyển thông tin giữa các bệnh viện một cách dễ dàng, ngay cả khi hai bệnh viện sử dụng hệ thống khác nhau.

Blockchain còn hỗ trợ quản lý chất lượng và bệnh lý, kiểm soát chuỗi cung ứng thuốc và vật tư y tế. Hệ thống này cho phép theo dõi nguồn gốc, thời hạn sử dụng của thuốc và thiết bị y tế, giúp ngăn chặn thuốc giả và đảm bảo chất lượng điều trị.

Thông qua công nghệ blockchain, tính minh bạch trong giao dịch khám chữa bệnh được nâng cao, quyền sở hữu dữ liệu sức khỏe của người bệnh được bảo vệ tốt hơn. Mỗi lần thăm khám, xét nghiệm hoặc điều trị đều được ghi lại một cách chính xác và không thể thay đổi, tạo nên một hồ sơ y tế điện tử hoàn chỉnh và đáng tin cậy.

4.5 Ứng dụng trong giáo dục

Trong lĩnh vực giáo dục, blockchain giúp minh bạch hóa hồ sơ học tập của học sinh, sinh viên. Công nghệ này cho phép lưu trữ an toàn các thông tin như bảng điểm, chứng chỉ, trường đã theo học, giúp nhà trường và nhà tuyển dụng dễ dàng truy xuất và kiểm tra quá trình học tập của ứng viên.

Blockchain còn giúp hạn chế tình trạng gian lận trong học tập, xin việc làm và học bổng, ngăn chặn việc khai gian về học vấn và kinh nghiệm làm việc. Tính năng đồng bộ thông minh của blockchain giúp thực hiện tự động các điều khoản về nội quy đào tạo, xử lý các trường hợp vi phạm, đồng thời nâng cao quy trình giảng dạy dựa trên phản hồi từ người học.

Đặc biệt, trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, blockchain giúp quản lý mức độ đánh giá và tính uy tín của các bài nghiên cứu, đảm bảo tính trung thực và minh bạch trong hoạt động học thuật.

4.6 Ứng dụng trong chuỗi cung ứng

Chuỗi cung ứng là một trong những lĩnh vực hưởng lợi lớn từ công nghệ blockchain, với khả năng theo dõi và truy xuất nguồn gốc sản phẩm từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng. Hệ thống blockchain như một sổ cái nông nghiệp trên nền tảng số, giúp người dùng và người buôn bán nắm được thông tin chính xác về sản phẩm.

Trong ngành nông nghiệp, blockchain giúp lưu trữ thông tin về quy trình chăm sóc, tiêu chuẩn cho thực phẩm, và truy xuất nguồn gốc nông sản. Người tiêu dùng có thể theo dõi phương pháp nuôi trồng, quá trình di chuyển từ nhà cung cấp đến điểm bán hàng, đảm bảo họ mua được sản phẩm chất lượng và an toàn.

Đối với ngành bán lẻ, blockchain giúp quản lý hàng hóa thông qua mã định danh, bao gồm quy trình sản xuất, thông tin mặt hàng, thời gian vận chuyển và tồn kho. Hệ thống này cũng đảm bảo chất lượng hàng hóa trong giao dịch giữa nhà sản xuất và công ty vận tải, đồng thời quản lý dòng tiền phát sinh từ giao dịch, hạn chế thiệt hại và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh.

Blockchain không chỉ giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng mà còn tạo nên một hệ sinh thái minh bạch và đáng tin cậy, nơi mọi giao dịch và thông tin đều được ghi lại một cách chính xác và không thể thay đổi.

Nguồn tham khảo:
1. https://vietnamblockchain.asia/post/5667365/cong-nghe-blockchain-trong-linh-vuc-y-te
2. https://vietnamblockchain.asia/post/5667663/cong-nghe-blockchain-thuong-mai-dien-tu
3. https://doimoisangtao.vn/news/2018/10/30/ng-dng-blockchain-trong-lnh-vc-y-t-gio-dc
4. https://www.oracle.com/blockchain/what-is-blockchain/blockchain-for-supply-chain/